Veel ondernemingen zoeken naar manieren om (veiligheids)gedrag te beïnvloeden. Binnen de verkeersveiligheid verzamelde verkeersdeskundige Marleen Hovens manieren om gedrag in het verkeer te beïnvloeden via het onbewuste van de mens. Wij maakten een selectie van lessen uit het verkeer die ook bruikbaar zijn binnen het bedrijfsleven.
De gebruikelijke aanpak om verkeersveiligheid te vergroten is via de technische weg. Er verschijnen extra verkeersborden of een rotonde. De uitdaging is echter om gedrag zo te beïnvloeden dat mensen het gevoel hebben dat zij zelf de controle hebben. Onderzoeken uit de (neuro)psychologie kunnen ons daarbij helpen.
Onbewust niveau
Je kan gedrag beïnvloeden op een onbewust niveau. Dit kan heel subtiel door bijvoorbeeld bankjes, hekjes en vrolijke kleuren krijgt een automobilist het gevoel door een kinderrijke buurt te rijden en de voet gaat van het gaspedaal, zo blijkt uit onderzoek.
Als je op een buitenweg de afstand tussen de bomen varieert raakt de bestuurder in de war en zal de voet van het gas. Net voor een winkelgebied zet je de bomen dichter op elkaar. De bestuurder krijgt het gevoel dat hij harder rijdt en zal afremmen.
Een interventie is het meesturen van een kindertekening bij een boete. Deze actie roept in ons onbewuste associaties op met de negatieve gevolgen van te hard rijden. Je zou een kind aanrijden. In Woudenberg in Nederland werd een hinkelpad op de weg getekend, in Doorwerth zijn kindertekeningen in de bestrating gelegd.
Het plaatsen van verkeersborden werkt vaak onvoldoende. Als een buitenweg breed is en voorzien van glad asfalt associeert de bestuurder de weg met een weg waar je 100 km/h mag rijden. Een bordje ‘Maximaal 80’ zal dan niet het gewenste effect hebben. Beter is het om de weg er anders te laten uitzien. Gedragsdeskundigen zijn ervan overtuigd dat een bestuurder aan de weg zou moeten zien of voelen hoe hard hij hier mag zodat geen verkeersborden meer nodig zijn. Een andere maatregel kan zijn te communiceren waarom een verkeersregel van toepassing is, bijvoorbeeld: ‘je mag hier 80 km/h omdat vanwege gezondheidsklachten van omwonenden’. Dat kweekt begrip.
Je kan gedrag beïnvloeden op een onbewust niveau. Dit kan heel subtiel door bijvoorbeeld bankjes, hekjes en vrolijke kleuren krijgt een automobilist het gevoel door een kinderrijke buurt te rijden en de voet gaat van het gaspedaal.
Marleen Hovens, verkeersdeskundige
Belonen werkt beter dan straffen
Ook in het verkeer kan conditionering worden toegepast zoals het concept is bedoeld, door veilig gedrag te belonen (positieve bekrachtiging). Bijvoorbeeld door een timer te plaatsen die de tijd aangeeft tot het licht op groen springt, of een smiley als de bestuurder binnen de maximum snelheid blijft. Of een lichtkrant met een ‘dank u wel namens de omwonenden’ als men voor rood stopt.
In Newcastle werden posters opgehangen met starende ogen en een waarschuwing bij een fietsenstalling. Het aantal fietsendiefstallen nam met bijna twee derde af.
Houd het simpel
Als tekstboodschappen gebruikt worden moeten deze simpel zijn. Liefst een positieve boodschap of een korte instructie. Beter dus ‘Glad!’ in plaats van ‘pas uw snelheid aan in verband met glad wegdek’
Tot slot nog een leuk idee
In Stockholm werden alle kentekens bijgehouden door een flitspaal. Alle boetes werden in een pot gestopt en verloot onder de mensen die zich wel aan de juiste snelheid hadden gehouden. De gemiddelde snelheid over dit traject ging met 7 km/h omlaag.
Denk eens na over hoe jij deze technieken in je bedrijf kunt toepassen.
